آموزش از راه دور چند رسانه‌ای
آموزش / سواد رسانه‌ای / اینترنت دوستدار کودک و نوجوان
رشد و توسعه فناوری‌های چند رسانه‌ای و اینترنت اهمیت واژه فاصله را در آموزش و پرورش کاهش می‌دهد. ابزارهای جدید ارتباطی و امکانات دیداری و شنیداری و مواد تعاملی دیگر، شاهراه‌های اطلاعاتی بیشتری را فراهم می‌آورد. تغییرات تکنولوژی آموزشی و وجود محیط‌های یادگیری متنوع با کیفیت بالا، بیانگر وجود اثربخش یادگیری و آموزش از راه دور چند رسانه‌ای است که با ابزارها و تکنیک‌های خاص فراهم شده‌اند.
پس می‌توان گفت تلفیقی از فناوری‌های نوین و تکنیک‌های آموزشی در آموزش از راه دور چند رسانه‌ای موجب افزایش کیفیت و تجارب یادگیری سازنده شده و واژه فاصله را به عنوان عاملی برای عدم یادگیری کمرنگ، مهم جلوه می‌دهد.
اهمیت و ضرورت آموزش از راه دور چند رسانه‌ای در سیستم آموزشی
در عصر حاضر شتاب در اطلاعات و ارتباطات موجب تغییرات اقتصادی و تکنولوژیکی در جامعه شده است. این تغییرات مستلزم ساخت یادگیری در زندگی می‌باشند. تلاقی و جدایی تکنولوژی، جمعیت شناسی، کار و خانواده، ضرورت یادگیری از راه دور چند رسانه‌ای را فراهم می‌آورد که بزرگسالان می‌توانند از آن استفاده کنند.
ساختار آموزش از راه دور چند رسانه‌ای در طول زمان و مکان آموزش و پرورش را سرعت بخشیده و برای همه میسر ساخته است. همچنین در مواردی عواملی از قبیل عدم انگیزه دانش‌آموزان به ادامه تحصیل، فقدان تماس چهره به چهره با معلمان و همسالان که می‌تواند موجب سرخوردگی‌ها و مانع آموزش و یادگیری شود، اما آموزش از راه دور موجب هموار ساختن این مانع در راه آموزش و یادگیری شده است.
آموزش از راه دور چند رسانه‌ای تعاملی و غیر تعاملی
رسانه‌های آموزشی را می‌توان به صورت‌های مختلفی تقسیم بندی نمود. در یک نوع آن رسانه‌ها آموزشی به چهار طبقه رسانه‌های دیداری مانند( اسلاید و پوستر)، رسانه‌های شنیداری مانند( رادیو، تلفن و نوار صوتی)، رسانه‌های دیداری-شنیداری مانند ( تلویزیون، رایانه و ویدیو) و رسانه‌های چندحسی مانند( مدل‌ها و شبیه سازها) تقسیم می‌شوند. تقسیم‌بندی دیگر رسانه‌های آموزشی را می‌توان به دو دسته کلی شامل رسانه‌های غیرتعاملی یا یک طرفه و رسانه‌های تعاملی یا دو طرفه تقسیم کرد.
رسانه‌های غیرتعاملی رسانه‌هایی هستند که معلمان به طور یک طرفه اطلاعات را به مخاطبان انتقال می‌دهند، مانند ( فیلم‌های متحرک، اسلاید و تلویزیون). این رسانه‌ها قدیمی‌تر بوده و در طول سال‌های اولیه قرن بیستم تا اواخر دهه ۱۹۷۰ به تدریج به وجود آمده و وسعت یافته‌اند. رسانه‌های تعاملی یا دو طرفه، رسانه‌هایی هستند که سبب ایجاد موقعیت آموزشی دو طرفه میان یادگیرنده و فناوری مانند (رایانه و شاهراه‌های اطلاعاتی) می‌شود.
این رسانه‌ها طوری برنامه ریزی می‌شوند که از یادگیرندگان پاسخ می‌طلبند و اغلب حتی می‌توانند پاسخ آنان از ارزشیابی را گرفته و به یادگیرندگان بازخورد بدهند.
با توجه به تغییر و دگرگونی‌های بسیار در شکل آموزش رسانه‌ای در دو دهه اخیر ، در مجموع فناوری رایانه باعث تغییر زیاد در روش تدریس و یادگیری شده است. البته رسانه‌ها یا تم رسانه‌ای مانند عکس وتصاویر هستند، یا چند رسانه‌ای مانند تلویزیون، فیلم و رایانه می‌باشند که حداقل باید دو عنصر مانند تصاویر متحرک همراه با صدا مانند: تلویزیون و یا حداقل سه عنصر مانند تصاویر، صدا و تعامل را مثل رایانه در برداشته باشند.
تئوری‌های یادگیری در آموزش از راه دور چندرسانه‌ای
آموزش دهنده‌های راه دور چندرسانه‌ای و اینترنتی، در مقایسه با افراد آموزش دهنده کلاس‌های متداول سنتی به استفاده از تکنیک‌ها و روش‌شناسی‌های مختلفی نیاز دارند تا بتوانند آموزش از راه دور چند رسانه‌ای و اینترنتی موثر و مفیدی ارائه دهند.
بسیاری از محققان معتقدند که تئوری‌های یادگیری ضمنی را می‌توان به نحوه موفقیت آمیزی در آموزش از راه دور چند رسانه‌ای بکار برد. یادگیری ضمنی براساس یادگیری و تجربه فعال و پویا، استقرار شده که جنبه‌های مختلف آن لازمه موفقیت آموزش از راه دور چند رسانه‌ای محسوب می‌شود.
نقش وبلاگ در توسعه آموزش از راه دور چند رسانه‌ای
استفاده از تکنولوژی، بهبود یادگیری و تدریس آموزشی، به ویژه آموزش سطوح بالاتر یا عالیه نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. اکنون برخی از دانشگاه‌ها و موسسات از این تکنولوژی‌ها به منظور ایجاد آموزش از راه دور مجازی استفاده می‌کنند. وبلاگ را می‌توان در کنار کلاس‌های سنتی نیز به کار برد. استفاده از وبلاگ به دلیل آسان بودن یادگیری آن صورت می‌گیرد که روزانه افزایش می‌یابد.
دانش به جای انتقال از طریق دستورالعمل‌های ساخته شده به وسیله یادگیرندگانی که خودشان به ایجاد ساختارهای شناختی می‌پردازند، منتقل می‌شود. در واقع نقش معلم شامل ارائه اطلاعات به دانش‌آموز نبوده و راهنمایی آن‌ها در طول آموزش را در برمی‌گیرد.
نقش ویدیو کنفرانس‌ها در آموزش از راه دور چند رسانه‌ای
پیشرفت‌های اخیر آموزش از راه دور امکان برگزاری کنفرانس‌های ویدیویی و بصری اینترنتی را فراهم می‌نماید. از روش‌های کیفی به منظور بررسی تغییرات دانشجو در اعتماد به نفس، توانایی و قابلیت ناشی از ارايه اینترنتی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد بعد از شرکت در کنفرانس‌ها افزایش نسبی و معتدل در انگیزه و قابلیت را نشان می‌دهند.
آموزش از راه دور چند رسانه‌ای بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان
مندل در پژوهش خود دریافت که دانش‌آموزانی که از چند رسانه‌ای تعاملی به جای رسانه‌های غیرتعاملی استفاده کرده‌اند، در فرآیند یادگیری فعال‌تر بوده و یادگیری بهتری نیز داشته‌اند. تحقیقات دیگر هم نشان می‌دهند سرعت و دقت یادگیری، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.
امرود هم در پژوهشی به بررسی روش آموزش به کمک رایانه پرداخت و به این نتیجه رسید که آموزش از طریق رایانه هم باعث افزایش پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان می‌شود و هم در آنان نگرش مثبت تری نسبت به فعالیت‌های آموزشگاهی ایجاد می‌کند.
یافته‌ها
حاکی از آن هستند که آموزش از طریق به کارگیری ابزار چندرسانه‌ای تعاملی در مقایسه با ابزار چندرسانه‌ای غیر تعاملی سبب یادگیری با سرعت و دقت بیشتر در دانش‌آموزان می‌شود. بنابراین می‌توان گفت هر چقدر ابزارها و وسایل کمک آموزشی سیر تکاملی خود را طی می‌کنند، برای آموزش مفیدتر به نظر می‌رسد و به کارگیری آن می‌تواند باعث افزایش کیفیت یادگیری شود.
استفاده از آموزش از راه دور چند رسانه‌ای تعاملی باعث شد که دانش‌آموزان بسیار فعال بوده و نسبت به یادگیری خود مسئول باشند.
چند راهکار کاربردی در جهت به کارگیری مناسب‌تر از ابزارهای چندرسانه‌ای تعاملی:
-
تجهیز کلیه مدارس به امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری
-
فرهنگ‌سازی مناسب از طریق آموزش، تعامل رو در رو و جلسات جهت افزایش آگاهی معلمان، مسئولان و اولیای امر، برای بهره‌گیری از ابزارهای جدید و نو و ارتقای سطح کیفیت آموزشی و اطمینان دادن به آنان برای به کارگیری چندرسانه‌ای تعاملی باعث سرعت و دقت یادگیری دانش‌آموزان در برخی از دروس می‌شود.
