آیا بهبود اختلالات تعادلی حرکتی با بازی های رایانه ای امکان پذیر است؟

توانبخشی بیماران با اختلالات تعادلی حرکتی دارای اهمیت فراوانی است و چنانچه فرآیند توانبخشی این بیماران به درستی انجام نشود، این اختلالات می‌توانند منجر به ناتوانی فیزیکی و تحمیل هزینه اقتصادی اجتماعی بر خانواده فرد و اجتماع شوند.

بسیاری از اختلالات وجود دارند که هر کدام به نوعی در رفتار انسان تاثیر می‌گذارند. اختلالات تعادلی حرکتی یکی از آن دسته اختلالات است که در رده ناتوانی‌های رشدی طبقه‌بندی شده است که اغلب آن را به اشتباه با معلولیت ذهنی یکسان ارزیابی می‌کنند.

گرچه در بعضی مقالات اختلالات تعادلی حرکتی را به عنوان یک ناتوانی ذهنی هم تلقی می‌کنند، ولی معمولا همراه با ناتوانی‌های فیزیکی و سیستماتیک می‌باشد که موارد زیر را در بر می‌گیرد : تفاوت‌های حسی، اختلالات حسی-حرکتی، رشد حرکتی، راه رفتن، تحرک مفصل، مهارت‌های حرکتی، آمادگی جسمانی، تعادل، ضعف عضلانی و کاهش توان عضله.

اختلالات حرکتی در سه حوزه تعادلی حرکتی، جابه جایی، و مهارت‌های کنترل شی طبقه‌بندی شده است. در واقع این حرکات اساس رشد حرکات روزمره زندگی و مهارت‌های ورزشی محسوب می‌شوند، به طوری که فقدان رشد الگوهای بالیده در حرکات بنیادی به خصوص در افراد کم‌توان، پیامدهای مستقیمی بر توانایی‌های فرد در انجام مهارت‌های حرکتی بعدی دارد. کودکان دارای تاخیر و اختلالات تعادلی حرکتی در برخی مهارت‌ها از قبیل تعادل و هماهنگی و غیره … مشکلاتی دارند.

در میان مشکلات حسی حرکتی، افتادن و ترس از افتادن که ناشی از اختلالات راه رفتن و تعادل می‌باشد، از مهم‌ترین مسائلی است که توانبخشی و بهبود عملکردی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در مقایسه با برنامه‌های درمانی توانبخشی سنتی که اکثرا تکراری، طولانی و خسته کننده بوده و چندان قابل اندازه‌گیری و درجه‌بندی دقیق نیستند.

روش‌های نوین درمان مانند برنامه‌های واقعیت مجازی و تکالیف مبتنی بر محیط مجازی مانند بازی‌های رایانه‌ای که همگی به نوعی در گروه تمرینات بیوفیدبک به شمار می‌روند، می‌توانند موثر باشند.

برای مثال، بازی های رایانه ای که جذاب، هدفمند، تکرار شونده و ارادی بوده و سبب ایجاد حرکت تمام بدن در جهات مختلف و با سرعت متفاوت می‌شود، می‌تواند منجر به بهبود مهارت‌های تعادلی در بیماران با مشکل مهارت تعادلی و حرکتی شوند.

در یک مطالعه سیستماتیک مروری به بررسی تاثیر بازی های رایانه ای در جلوگیری از افتادن در افراد دارای اختلالات تعادلی حرکتی پرداختند که نتایج نشان می‌دهد تعادل افراد و به تبع آن، کاهش احتمالی میزان افتادن افراد با مشکلات تعادلی و حرکتی  پس از استفاده از این بازی‌ها اشاره نمودند.

با ورود واقعیت مجازی در توانبخشی، بیماران دارای اختلالات تعادلی حرکتی ، مطالعات مختلفی به بررسی دلایل تاثیر اینگونه مداخلات بر بهبود عملکرد بیماران پرداخته‌اند. واقعیت مجازی در مقایسه با درمان‌های سنتی احتمالا نیاز بیشتری به سازماندهی شناختی، کنش‌های سریع صحیح و تکرارشونده بینایی حرکتی و انجام حرکات همزمان دارد. این الزامات عصبی نقش مهمی در پاسخ‌دهی به چالش‌های مختلف درونی و بیرونی هنگام راه رفتن و حفظ تعادل را دارا هستند.

بدین صورت که پردازش سریع مرکزی باید فرد را برای پاسخ دهی به تغییرات سرعت، جهت و نیروی لازم برای انجام تکلیف همزمان با حفظ نقطه ثقل با به کارگیری استراتژی‌های مچ‌پا، زانو و لگن آماده کند. هر چند در مداخله، تمرینات اختصاصی راه رفتن وجود نداشته است، با این وجود بهبود سرعت راه رفتن می‌تواند ناشی از افزایش توانایی افراد در ایجاد تغییرات سریع توزیع وزن و جا به جایی‌های ارادی بوده باشد.

درمان‌های توانبخشی سنتی می‌توانند تکراری و خسته کننده شده و سبب کاهش انگیزه و علاقه‌ بیماران شوند. بهبود مهارت‌های تعادلی مانند سرعت راه‌ رفتن و نیروی تولید شده از اندام‌های تحتانی، می‌تواند بیانگر وقوع مکانیسم‌های یادگیری حرکتی باشد که همچنان در بیماران مزمن تعادلی حرکتی نیز امکان پذیر می‌باشد.

در نتیجه ویژگی‌هایی مانند فراهم آوردن فیدبک‌های مختلف حسی، تکرار زیاد و غیر قابل پیش‌بینی بودن الزامات بازی های رایانه ای رخ می‌دهند. تکالیف مبتنی بر واقعیت مجازی به سبب دارا بودن چنین خصوصیاتی می‌توانند سازماندهی مجدد عصبی به شکل فعال سازی کورتکس حسی حرکتی سالم را ایجاد کنند.

برنامه درمانی برای کودکان دارای اختلالات تعادلی حرکتی با بازی های رایانه ای

ارائه برنامه‌های آموزشی مناسب و قابل اندازه‌گیری برای کودکان دارای تاخیر یا اختلالات تعادلی حرکتی را می‌توان جزء مهم‌ترین عوامل جهت غنی‌سازی محیط به حساب آورد. مطالعات فراوانی در زمینه تاثیر برنامه‌های حرکتی مداخله‌ای بر رشد مهارت‌های بنیادی انجام شده است که بیشتر آن‌ها به نقش برنامه‌های مداخله‌ای سنتی بر رشد مهارت‌های بنیادی در کودکان پرداخته‌اند.

ارائه برنامه‌های مداخله‌ای برای بهبود حرکات بنیادی عموما به صورت ستی بوده است، اما امروزه تحقیقات به سمت شیوه‌های مدرن تکنولوژی رفته و راهی را برای مربیان و کاردرمان‌ها برای این کودکان فراهم کرده است. در بین شیوه‌های تکنولوژی، اگزرگیم از محبوبیت بالایی برخوردار است.

اگزرگیم چیست؟

اگزرگیم در واقع نوعی بازی کامپیوتری است که شرکت کننده برای اجرای بازی نیاز به انجام حرکات بدنی دارد. به عبارتی فناوری ابتکاری نویی است که در آن به ارائه یک محیط تعاملی، حرکات اندام فوقانی و تحتانی به منظور شبیه‌سازی بر روی صفحه نمایش بازی اجرا می‌گردد. این گونه بازی‌های اگزرگیم محصول شرکت مایکروسافت هست.

زندگی به سبک بازی های رایانه ای برای کودکان دارای اختلالات تعادلی حرکتی

مطالعات متعدد نقش مداخلات صورت گرفته در بهبود حرکات بنیادی در افراد کم توان را مثبت گزارش کرده‌اند. با توجه به تاثیر و اهمیت بازی‌های سنتی، بازی های رایانه ای-حرکتی می‌تواند به عنوان یک روش جایگزین برای آموزش مهارت‌های حرکتی برای کودکان دارای اختلالات تعادلی حرکتی استفاده شود. کنسول بازی‌های رایانه‌ای خانگی می‌تواند منجر به بهره حرکتی و روانی برای کودکان دارای مشکلات حرکتی شود.

بازی های رایانه ای چگونه اختلالات تعادلی حرکتی را درمان می‌کنند؟

فعالیت‌های بدنی در این بازی‌ها عبارتند از: تکالیف حرکتی که شامل دامنه گسترده‌ای از بازخورد حسی، گستردگی‌های حرکتی قابل تنظیم، سطح سرعت و دقت، ادغام انواع تکالیف بصری-فضایی، شناختی و توجه می‌شود. تمرین این فعالیت‌ها امیدوار کننده است، زیرا ممکن است انگیزه کودک را در طول ورزش افزایش دهد، و می‌تواند بخشی از برنامه‌های آموزشی کودک را شامل شود.

پژوهش‌ها حاکی از آن هستند که بازی‌های رایانه‌ای-حرکتی یک جزء اضافی با ارزش برای برنامه‌های بهبود سلامت عمومی، آمادگی جسمانی و عملکرد روانی-حرکتی در نظر گرفته شده است. همچنین بازی‌های رایانه‌ای-حرکتی به زور بالقوه ممکن است تاثیر مثبتی بر اکتساب مهارت حرکتی کودکان داشته ‌باشد.

محیط کودک به عنوان یکی از تاثیرگذار‌ترین عوامل رشد حرکتی کودک به حساب می‌آید و تجارب یادگیری فرد برای یادگیری بعدی او بسیار موثر است. در واقع تجارب گذشته کودک نقش مهمی در یادگیری آینده او دارند. بنابراین ارائه برنامه‌های غنی در مهارت‌های حرکتی، نقش اصلی را ایفا می‌کند.