افزایش علاقه اجتماعی در کودکان و نوجوانان

منطبق با ذات اجتماعی انسان و تحقیقات گسترده‌ای که درباره عوامل موثر بر گسترش روابط اجتماعی و پیامدهای آن بر سلامت روان افراد شده است، از مهم‌ترین عناصر کلیدی در شاخص امید به زندگیِ بیشتر و افزایش طول عمر، حضور فرد در دایره روابط اجتماعی را دانسته‌اند. در این بین با ایجاد و رواج چشمگیر استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی با هدف گسترش هرچه بیشتر روابط بین فردی و جا انداختن مفهوم علاقه اجتماعی از دیدِ دیگری و در عین حال در فضای جدید و مدرن‌تر، منتقدان از نگرانی‌های خود در رابطه با این جنس از دایره اجتماعی سخن به عمل آوردند.

اما با این حال تاثیرات مثبت شبکه‌های اجتماعی در ایجاد مفهوم علاقه اجتماعی به افراد آن‌قدر برجسته است که بتوان از آن به عنوان ابزاری مناسب در حیطه آموزش مهارت رابطه موثر بین کودکان و نوجوانان در فضایی مناسب و با دقت عمل و نظارتی متعادل، نام برد.

مفهوم علاقه اجتماعی بیشتر از آنکه به ایجاد رابطه اجتماعی مربوط باشد، به تعمیق و حفظ یک ارتباط کمک می‌کند و در سطح پیش‌رونده‌تری از یک دوست‌یابی به ظاهر ساده قرار دارد. همچنین دارای ملاک و معیارهایی است که می‌توان از طریق رسانه‌های اجتماعی مجازی کودک و نوجوان را در یادگیری و به عمل درآوردن این ویژگی پرانگیزه‌تر نمود.

دوستی جهانی

علاقه داشتن به دیگران و تداوم ارتباط به مرور زمان، نیازمند آن است که از میزان ویژگی قضاوت کردن دیگران در افراد کاسته شود و اگر این توانایی از دوران کودکی که تغییرات رشدی و شخصیتی به سرعتِ بیشتر و به احتمال موفقیتِ بیشتری نسبت به دوره بزرگسالی رقم می‌خورد، شروع شود، می‌تواند ویژگی‌های مثبت اجتماعی در سطح عالی‌تری را مانند “پذیرش” و “انعطاف‌پذیری” برایشان به ارمغان آورد.

برای پرورش دو ویژگی تسهیل‌کننده اجتماعی در کودکان وسایل دیجیتالی مخصوصا شبکه‌های اجتماعی راهی راحت و فوری برای قدم گذاشتن آنان در جامعه جهانی که سرشار از فرهنگ‌ها و عادات اجتماعی مختلف می‌باشد، است.

پذیرش تفاوت‌های فرهنگی سایر افراد در جای جای جهان در لوای آشنا شدن با آن می‌تواند کودک را دور از قضاوت کردن که مقدمه ایجاد مفهوم علاقه اجتماعی است، تربیت کند و ضمن اینکه عضویت در گروه‌های مجازی جهانی و استفاده از بازی دیجیتالی یکسانی که قابل دسترس کودکانی است که حتی از کشورهای مخلف هستند، حس تعلق و احساس وحدتی را به آنان می‌دهد که خود، میزبان شکوفایی احساس همدردی و مشارکت‌های اجتماعی و مسئولیت‌های جهانی بزرگتری برای کودک است.

ایجاد مفهوم علاقه اجتماعی از این منظر که سایر افراد با تمام تفاوت‌هایی که از “من” دارند قابل دوست داشتن هستند و اگر در نقطه‌ای درد و یا نیازی متوجه آنان شود، کودک می‌تواند با انتشار پست و یا پیام نوشتاری و تصویری آن نیاز را از آن خود دیده و با انتقال دیدگاه در مورد این پدیده مسئولیت اجتماعی خود را فراتر از صرفا جامعه‌‌ای که در آن زندگی می‌کند، ایفا کند.

تحسین و تشویق کردن

همانطور که والدین از سنین اولیه کودکشان به او یاد می‌دهند که در پارک و مهدکودک و سایر محیط‌هایی که کودکان همسن و سال خودشان را می‌بینند، آغازگر ارتباط و حرف زدن باشند، این آغازگری می‌تواند در یک فضای غیرفیزیکی همچون فضای مجازی در سنین بالاترِ کودک با اجرای اولین و اساسی‌ترین عناصر علاقه اجتماعی با عنوان “تحسین و تشویق دیگری” ایجاد و تداوم پیدا کند.
ارتباطی که به بعد زمان و مکان وابسته نباشد، می‌تواند این پتانسیل را داشته باشد که فرصت بیشتر به همراه تعداد کودکان بیشتری را که می‌توانند با کودک و نوجوان وارد ارتباط شوند را فراهم آورده و بعد از مرحله دوست‌یابی در فضای مجازی، به واسطه تعریف کردن از کودکِ مقابل، مانند اینکه در طی روند شناخت از هم به بیان ویژگی‌های مثبت او بپردازد و یا او را به دلیل دستاوردها و مهارت‌هایش تحسین کند و اگر به فهم این نکته رسیده است که دوستش در زمینه‌ای نقطه ضعفی دارد، با تشویق وی به او شجاعت لازم را برای تلاش و تبدیل نقطه ضعفش به نقطه قوت دهد.

این کار باعث تداوم رابطه بر اساس این اصول اولیه از علاقه اجتماعی را تضمین کرده و چه بسا که بسیاری از دوستی‌ها و ارتباطات سالمی که کودکان و نوجوانان در این فضا ایجاد می‌کنند، می‌تواند در آینده به دوستی‌های زندگی واقعی خودشان تبدیل شود.

فضای مجازی علاوه بر پرورش دو ویژگی ذکر شده که مبنای علاقه اجتماعی است، می‌تواند با فراهم آوردن فرصتی به همراه امکانات مناسب برای کودکان و نوجوانان آنان را به ابراز احساسات متمایل کرده تا همدلی با دوستانشان در این فضا بتواند گام عمیق‌تری در ارتباط باشد.

این فرصت کودکانی را با احساس دلگرمی بالا، آشنا با اهداف اجتماعی و احترام به حقوق دیگران در لوای ارتباطی که ایجاد می‌کنند، پرورش می‌دهد که خود این عامل احساس ارزشمندی و مفید بودن بالایی را در کودکان ایجاد کرده که این عناصر از دیگر ملاک‌های مفهوم علاقه اجتماعی است.

علاقه اجتماعی در احیای روابط گذشته

قطعا کودکان و نوجوانان برای یک بارهم که شده شاهد جستجوگری والدینشان در شبکه‌های اجتماعی مجازی برای پیدا کردن دوستان قدیمی و دوران کودکی خود بوده‌اند. تلاش برای زنده نگه داشتن روابط دوستی از ویژگی‌های افرادی است که از میزان بالای علاقه اجتماعی بهره می‌برند و ایجاد گروه برای تجدید ارتباط و در ادامه، تجربه میزانی از هیجان شادی و حس شعفی که برایشان تولید می‌شود، از مواهب فضای مجازی است که به راحتی می‌تواند بدون اینکه فضای دیگری امکان احیای روابط گذشته را داشته باشد، به این مهم کمک کند.

یادگیری مشاهده‌ای که کودکان در این حوزه از والدین خود دارند، می‌تواند عاملی انگیزاننده و راه‌انداز برای پیدا کردن دوستان گذشته‌شان باشد تا تمایل آنان به ارتباط دوستانه را تعمیق ببخشد.

طبق نظریه‌های روانشناسی، خشنودی و موفقیت افراد عمدتا به پیوند اجتماعی آنان متصل و وابسته است. کسانی که هدف زندگی‌شان به دور تجربه این احساسات در جمع و رابطه است، مایوس شده و به سختی معنایی را برای حاصل زندگی خود کشف می‌کنند و از آن منظر که شکوفایی علاقه اجتماعی در بستری بر مبنای کمک و همکاری به دیگری استوار است،

می‌توان از طریق شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی (به دلیل حجم بالایی از کودکان به عضویت درآمده در این فضا) انواع روش‌های کمک کردن و همدردی و تلاش برای منافع مشترک جمعی را به کودکان آموزش داد و این آموزش از آن جهت ارزشمند و به عنوان فرصتی مناسب مغتنم شمرده می‌شود که کودکان در عصری در حال رشد و گذراندن روزگار تربیتی‌شان هستند که به دلیل وجود مشغله‌های زندگی مدرن، والدینشان وقت کمتری را دارند تا آنان را به تجربه در روابط فیزیکی و واقعی هدایت کنند.