چگونگی استفاده کودکان از انواع فضاهای مجازی

شبکه های اجتماعی مخصوص کودکان، یکی از انواع فضاهای مجازی به شمار می‌روند و اغلب به صورت نرم‌افزار معرفی می‌شوند. مفهوم نرم‌افزار اجتماعی شامل شمار بسیاری از ابزارهای مورد استفاده در ارتباطات، مانند ابزارهای ارسال پیام فوری، چت، انجمن‌های مباحثه، وبلاگ‌ها، ویکی‌ها، خدمات شبکه‌های اجتماعی، آموزش ‌یارهای اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای، برچسب‌زنی اجتماعی و غیره می‌شود.

گروهی از صاحب‌نظران، ویژگی مهم نرم‌افزارهای اجتماعی در فضای مجازی را فراهم کردن تعامل در سطح بالا و پشتیبانی از کنش متقابل نمادین می‌دانند. جامعه‌شناسانی مانند ماکس وبر نیز پیش از این گفته‌اند که هر نوع ارتباط بشر ویژگی اجتماعی ندارد. این ویژگی، محدود به مواردی است که رفتار کنشگر به طوری جهت‌گیری معنی داری برای دیگران دارد.

کنش عبارت است از تمام رفتارهای انسانی که در آن فرد کنشگر معنای ذهنی به رفتارش می‌دهد. کنش در صورتی اجتماعی است که به صرف معنای ذهنی که فرد یا افراد کنشگر به آن نسبت می‌دهند، رفتار دیگران را به حساب آورده و بدین ترتیب براساس آن جهت‌گیری شود.

اولین نرم‌افزار اجتماعی در فضای مجازی

اولین سایت شبکه اجتماعی در فضای اجتماعی در سال ۱۹۹۷ میلادی آغاز به کار کرد “سیکس دیگریس” بود که به کاربران امکان ایجاد پروفایل و فهرست دوستان مرتبط را می‌داد. این سایت دارای ابزاری بود که کاربران را در ارسال پیام برای یکدیگر کمک می‌کرد. این سایت در سال ۲۰۰۰ میلادی بسته شد، اما انواع فضاهای مجازی دیگری روی کار آمد. سایت‌های برجسته شبکه اجتماعی نظیر (لینکدین، فرندستر…) با ویژگی‌های فنی نوین و همگام با فناوری‌های نرم‌افزاری به خدمت کاربران درآمدند. با گسترش فناوری‌های نرم‌افزاری در سراسر جهان، سایت‌های شبکه اجتماعی که بعضا در سطوح محلی فعالیت می‌کردند، پا به عرصه نهادند.

عناصر چرخه شبکه‌سازی اجتماعی در انواع فضاهای مجازی

هر یک از انواع فضاهای مجازی طراحی شده، دارای یک اجتماع است که از طریق آن افراد با یکدیگر ارتباط می‌گیرند. در ادامه به توضیح این چرخه و چگونگی ایجاد ارتباط اعضای شبکه اجتماعی می‌پردازیم:

• دوستان، افزودن دیگران به فهرست دوستان و دعوت دوستان به پیوستن به گروه‌ها

• مناظره‌ رسانه، مباحث رسانه‌ای که طی آن کاربران یکدیگر را به چالش می‌کشند

• نظرات یا کامنت‌ها، کاربر درباره محتوا موجود یادداشت می‌گذارد

• وبلاگ، کاربران وبلاگ شخصی یا حرفه‌ای ایجاد می‌کنند

• کاوش، نتایج کاوش را در مقوله‌های مشخص بازتاب می‌دهد

• محتوای تلویزیونی، تولید محتوای ویدیویی توسط کاربران

• پروفایل، آنچه به کاربر، ویژگی‌ها، ارتباطات، علاقه‌مندی‌ها و وابستگی خاص وی مربوط می‌شود.

• واژه، کلید واژه هایی که بیش از همه استفاده شده و به وسیله آن‌ها بین محتواها پیوند ایجاد می‌شود

• علاقه‌مندی، فهرست بیشترین بازدیدها در دوره‌های زمانی مختلف

• گروه‌ها، ایجاد گروه توسط کاربران در حوزه خاص

از انواع فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر پروفایل

در سایت‌های شبکه‌های پروفایل محور، کانون فعالیت‌ها، پیرامون صفحه‌های حاوی اطلاعات مربوط به فعالیت‌ها، علایق و گرایش‌های هر عضو شکل می‌گیرد. “فیسبوک” و “مای اسپیس” نمونه‌هایی از این نوع شبکه‌ها هستند. در این شبکه‌ها، کاربران، دامنه فعالیت و فضای ارتباطی خود را از راه‌های گوناگون، با درج یادداشت، پیوند و افزودن متن در فضای به اشتراک گذاشته، گسترش می‌دهند. یک صفحه شخصی وب و یا یک پروفایل شخصی، این فرصت را به وجود می‌آورد که کاربران بتوانند صفحات خود را با محتوای مورد نظر مانند عکس‌ها، فیلم‌ها، پیوندها و یا متون دلخواه خود ایجاد کنند. یک پروفایل خصوصی می‌تواند به عنوان یک فضا برای بروز خلاقیت و ابراز شخصی دیده شود. پروفایل‌ها، فرصت‌هایی را برای شخصی‌سازی فراهم می‌کنند که براساس آن‌ها فرد می‌تواند محتوا و نمای صفحه خود را تعیین کند.

از انواع فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر محتوا

در این شبکه‌های اجتماعی، پروفایل‌های کابران در عین حال که دارای جایگاهی مهم در شکل‌گیری ارتباطات هستند، اما نقش ثانویه در ارسال محتوا دارند. یوتیوب چنین عملکردی دارد. یعنی کاربر باید برای ارسال فیلم و صدا بر روی این شبکه، ابتدا از طریق شناسه‌ای که برگرفته از پروفایل او است، خود را معرفی کند وبرای یادداشت‌گذاری درباره محتوای موجود در شبکه و رای دادن به دیدگاه‌های دیگران نیز به همین روال عمل کند.

از انواع فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی  برای کودکان

همان‌طور که اشاره کردیم انواع فضاهای مجازی با شبکه های اجتماعی معنا پیدا می‌کند. امروزه با افزایش استفاده کودکان و نوجوانان از فضای مجازی و تکنولوژی‌های دیجیتال مانند تبلت و …. در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی با محتوایی برای کودکان بسیار زیاد طراحی شده است. پس با توجه به اهمیت این موضوع بازار شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر محتوای کودکان داغ است.

 در ادامه به معرفی چند شبکه اجتماعی در فضای مجازی برای کودکان می‌پردازیم:

انواع فضاهای مجازی برای کودکان، بازی‌های رایانه‌ای

آن چیزی که بیشتر از همه باعث جذب کودکان به فضای مجازی شده است، استفاده از تبلت و گوشی‌های هوشمند برای انجام بازی‌های رایانه‌ای به صورت آنلاین و آفلاین و همچنین به صورت گروهی و فردی است. جذابیت بازی‌ها طراحی‌های گرافیکی بی‌نظیر و پیشرفته باعث افزایش استفاده از این نوع فناوری شده است.

بازی‌ها هیجان انگیز هستند و می‌توانند ساعت‌ها کودکان را به خود جذب کنند. طراحان بازی‌های رایانه‌ای اخیرا سعی دارند بازی‌های هدفمند را برای کودکان بسازند چرا که اکثر زمان مفید کودکان به بازی‌های رایانه‌ای صرف می‌شود. با هدفمند کردن این بازی‌ها در فضای مجازی می‌توان مفاهیم مهم برای آموزش و پرورش کودکان را فراهم آورد.

انواع فضاهای مجازی برای کودکان، نرم‌افزارهای آموزشی

با هوشمند شدن مدارس و استفاده از تخته‌های هوشمند، انجام تست‌های آنلاین در مدارس، ضرورت ایجاد فضاهای مجازی برای آموزش احساس می‌شود. امروزه برای تمامی دروس اعم از ریاضی، فارسی، علوم، فیزیک، شیمی و غیره، برنامه‌های آموزشی مکملی طراحی شده است تا دانش آموز بتواند از آن‌ها برای یادگیری بیشتر استفاده کند.

زیرا که زمان کلاس‌ها آموزشی کوتاه است اما این نرم‌افزارها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در خانه هر سوالی برایشان ایجاد شد برطرف کنند. همچنین معلمین و مربیان آموزشی نیز به دلیل جذابیت این نرم‌افزارها آموزشی، از آن‌ها در آموزش کلاسی خود استفاده می‌کنند و فضای آموزشی نوینی را برای دانش‌آموزان پدید می‌آورند.

حافظت از کودکان در انواع فضاهای مجازی

با توجه به اینکه نمی‌توانیم نقش فضای مجازی را در جامعه کنونی انکار کنیم، حذف فضای مجازی برای کودکی که در این نسل زندگی می‌کند و دانستن استفاده از فناوری، بخشی از سواد او محسوب می‌شود، والدین باید ابزار تکنولوژی مناسب و محدود شده برای کودکان انتخاب و دسترسی به فضای مجازی برای کودکان محدود کنند نه حذف!

تبلت‌های ایرانی نارتب این امکان را فراهم می‌کند تا کودکان با محدودیت در دسترسی به سایت‌های منتخب والدین در یک فضای امن، از فضای مجازی بیشترین بهره و لذت را ببرند.