یادگیری در بستر بازی از واقعیت تا مجازی

با افزایش سهم فضای مجازی و رسانه‌ها در زندگی افراد جامعه، نوع فعالیت‌‌ها، بازی‌‌ها و یادگیری کودکان نسبت به گذشته به شدت دچار تغییر شده است. امروزه بیشتر بازی ها به صورت مجازی و آنلاین است. به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن اهمیت دوران کودکی بررسی نوع و فضای بازی کودکان و تعیین جایگاه این موضوع ضروری و لازم است.

در فرهنگ اسلام طفل دارای حقوق است. از جمله این حقوق، قرار دادن کودک در محیطی سالم برای تعلیم و تربیت بازی و ورزش، معاشرت و رشد می‌باشد. حضرت امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: طفل هفت سال نخست زندگی را بازی کند. لذا کودکان تا سن هفت سالگی آزاد بوده و نباید هیچ گونه قید و بندی بر بازی آن‌ها روا داشت.

رها کردن فرزند به معنای سلب مسئولیت از او نیست، بلکه اشاره به استفاده از بازی در تربیت طفل دارد. کودک با محیطش از طریق بدن و حواسش ارتباط برقرار می‌کند به همین دلیل به فضایی نیاز دارد که در آن تحت کمترین فشار بازی کند و بیاموزد. آموختن در خلال بازی‌های واقعی و مجازی، نمونه‌ای از همنشینی دو نیاز متفاوت است. نیاز به یادگیری و نیاز به فراغت.

 بازی های واقعی و مجازی با ارزش‌های ذاتی خود از ابزارهای مناسب یادگیری نسل فعال بعدی است. بسیاری از یادگیری های تربیتی را می‌توان در خلال بازی‌ ها به کودک نشان داد و به راحتی کودک را در مسیر درست تربیت نمود. بازی در شخصیت‌سازی و رشد کودک تاثیر فراوان دارد. بازی می‌تواند وسیله کسب تجربه‌های پر ارزشی باشد که کودکان در خلال آن از جهت احساسی، اجتماعی و روانی رشد می‌کنند

فرهنگ و سبک زندگی

اگر جامعه را مجموعه افرادی سازمان یافته بدانیم که شیوه زندگی خاصی دارند در این صورت فرهنگ یعنی همین شیوه زندگی، و امروزه شیوه زندگی و نیازهای اجتماعی کودکان تغییرات بسیاری کرده است. تغییرات اجتماعی، موجب در مخاطره بودن روزافزون کودکان است. به پشتوانه‌ تغییرات شتاب گرفته‌ جهانی، تناقضات بیشتری در زندگی کودکان به وجود می‌آید که به درهم آمیختگی مکان‌های مجازی و واقعی، تنش زمانی و کسالت مرتبط است.

کودکان قرار است در زندگی روزمره‌شان با تناقض‌های چندگانه‌ای مواجه شوند. بسیاری از کودکان ممکن است موفق شوند، اما مطالعات روی سلامت فیزیکی و روانی از تعداد رو به رشدی از کودکان خبر می‌دهد، که تحت این شرایط رنج می‌برند.

رفتار والدین تحت تاثیر آماده سازی کودک برای موفقیت در نظام رسمی یادگیری قرار می‌گیرد. گروهی معتقدند تلاش برای تقویت مهارت‌ها با کاستن از زمان بازی، نتیجه مد نظر را به دست نخواهد داد. زیرا توان شناختی کودک هنگامی متعادل می‌شود که او قادر باشد با تجربه کردن تغییر مشخص و قابل اعتنا در فعالیت‌هایش، نوعی رهایی را تجربه کند.

کودکان باید بیشتر بازی و کمتر حفظ کنند. پژوهش‌ها حاکی از آن است که یادگیری‌ های علمی- یادگیری پیش از دبستان بیشتر از آنکه تاثیرات بلند مدت در موفقیت تحصیلی کودکان داشته باشد سبب ایجاد اضطراب در کودکان است.

باید توجه داشت که کودکی شیوه دیدن، حس کردن و اندیشیدن مخصوص به خودش را دارد و هیچ چیز احمقانه‌تر از این نیست که سعی کنیم شیوه‌های خودمان را جایگزین آن کنیم.

دوران کودکی

دوران کودکی نقشی حساس و تعیین کننده در زندگی انسان دارد. توجه به این دوران تا آنجاست که آن را به عنوان برجسته‌ترین مرحله در تکوین شخصیت انسان دانسته‌اند. روند پرورش کودک در این دوره اساسا مبتنی بر فراهم کردن فرصت‌های یادگیری برای کسب دانش، اطلاعات، مهارت تفکر، تشویق، پرسش، اجرای پژوهش‌های ساده و شکوفایی توانایی‌های ذاتی کودکان است.

انواع بازی  مجازی و واقعی

بازی عبارت است از هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفدار که به صورت فردی یا گروهی انجام شود و موجب کسب لذت و برآورده شدن نیازهای کودک می‌گردد. از دیدگاه روانشناسی “بازی” کار کودک است. در همه جنبه‌های رشد کودک تاثیر دارد و از طرفی دیگر جنبه‌های رشد نیز بر دیگر جنبه‌های بهداشتی و روانی موثر است.

به خصوص بازی جسمانی که سبب چالاکی و افزایش مهارت حرکتی و رشد و تقویت سیستم عصبی کودک می‌شود. همچنین این بازی‌ها به علت دستکاری در پدیده‌ها، رشد عقلانی وی را در پی دارد. چرا که حس کنجکاوی کودک از این طریق برآورده شده و مناسب‌ترین عمل رشد عقلی کودک است.

به وسیله بازی یادگیری در کودکان اتقاق می‌افتد، کودکان یاد می‌گیرند که چگونه یکدیگر را قبول داشته باشند، درباره قوانین بازی توافق کنند و دسته جمعی بر گروه رقیب پیروز شوند. جایگاه اجتماعی و مفهوم فردی کودک در میان گروه همسالان در نتیجه این تعاملات مشخص می‌شود.

کودک به مدد بازی الگوهای بی‌شمار و درهم پیچیده و ظریف زندگی آدمی را درمی‌یابد. آن را تجربه و تمرین می‌کند و رابطه میان این الگوها را می‌سنجد تا آن‌ها را فراگیرد. از آن جهت که ناگریز است در سنین بزرگسالی با آن‌ها روبرو شود و در جامعه آدمیان زیست کند.

بازی سالم می‌تواند عواطف منفی از قبیل ترس، اضطراب، نفرت و افسردگی را به شدت در کودک کاهش دهد. به همین جهت امروزه مهمترین روش برای درمان اختلالات روانی و عاطفی کودکان، بازی درمانی است.

یادگیری از طریق بازی‌ها

بازی در فضای یادگیری به معنای غنی کردن محیط برای حمایت از میل به بازی است تا کودک طی فرآیند یادگیری فعال باقی بماند. محیط یادگیری هنگامی تاثیرگذار خواهد بود که واجد ارزش‌های نهفته نظیر روح، رنگ، بافت، شکل، حجم، فرم و تعلق به اسباب بازی باشد. بازی را می‌توان در گام‌های ارتباط، اکتشاف، تجسم و خلاقیت مشاهده کرد. به عنوان ابزار یادگیری معنادار می‌تواند در راستای تقویت کیفیت هدف‌های معنی‌دار در طراحی محیط‌های یادگیری تاثیرگذار عمل کند.

با انتخاب بازی به عنوان ابزار کسب تجربه ضروری برای ایجاد تغییرات پایدار رفتاری تاکید می‌شود. در این شکل از یادگیری، کودک در حین یادگیری به لحاظ روانی تا جایی تحریک می‌شود که دست به عمل زده و از قالب مفعول در فرآیند یادگیری به نقش فاعل وارد شود. این تغییر جایگاه که ناشی از ارائه پاسخ مطلوب به نیاز بشر در ارضای حس کنجکاوی و به چالش کشیدن امور است، خود هنگامی ممکن است که کودک قادر باشد خصوصیات برجسته محیط را درک کند.

یادگیری از طریق بازی‌های مجازی

گسترش بازی‌ مجازی، نگرانی‌های ناشی از تاثیرا ت منفی بازی های مجازی را افزایش داده است. بطور کلی هر بازی مجازی را باید متنی دانست که ترکیبی از نظام‌های دیداری، شنیداری، فضایی و غیره را در خود جای داده است. البته لازم به ذکر است که والدین باید در برخورد با بازی‌های مجازی واقع بینانه عمل کنند و میزان ساعات دسترسی و نوع بازی‌ها را مدیریت کنند.